“Con tốt nghiệp ĐH SPKT, hiện công tác tại một công ty thủy sản gần Tp Cà Mau. Bài con thích nhất là “ Phết phẩy và ma lanh” của dượng. Con luôn dặn lòng mình không bao giờ được phép phết phẩy. Gần đây, công ty con có mở thầu máy móc thiết bị cho nhà máy mới, mấy sếp nói thôi con quyết định coi của ai được thì chọn, vì con là kỹ sư trưởng để vận hành nên phải ưng thì mới được. Đấu thầu ai rẻ thì thắng. Nhưng con thấy THẦU MÀ CHỈ DỰA VÀO GIÁ như vậy rất nguy hiểm, vì sẽ tạo cơ hội cho mấy nước khác chuyển giao rác thải qua cho mình.
Dượng biết không, ở các nước phát triển như ở Châu Âu, rác thải ví dụ hóa chất cực độc hại, nếu tiêu hủy phải mất 20 Euro/lít. Ví dụ họ có 10.000 lít hóa chất này, nếu đốt thì mất 200.000 Euro. Các họ bơm vô bình ắc quy, rồi thành lập công ty con nào đó, ví dụ ABC Limited Company, rồi rao bán. Ví dụ một công ty nào đó thấy họ rao có 50 cent/bình, cả container chỉ có vài Euro, lại cho thanh toán trả chậm 180 ngày, nhận hàng rồi mới trả, nên hí hửng nhập về, họ nghĩ hàng trong tay họ, tiền thì chưa thanh toán, chả sợ gì. Lúc kiểm tra dưới cảng mở ra mới thấy là toàn hóa chất độc hại, mới từ chối nhận hàng, nhưng quy định ngoại thương quốc tế bây giờ chưa có cách giải quyết trường hợp này. Nếu người giao hàng họ không lấy về, thì coi như hàng cứ vứt ở cảng châu Phi miết. Cả chục năm thì nó xì ra, chảy ra, tàn phá môi trường, còn mấy công ty kia thì có thể đã đóng cửa, không liên hệ được. Mấy nước phát triển nó như vậy, họ xuất hàng đi thì dễ lăm, nhưng mình mà xuất qua nước họ thì lại kiểm soát rất kỹ. Ví dụ mình muốn xuất hàng qua châu Âu, nó phải cấp quota hạn ngạch, EU code (Mã chứng nhận), đoàn thanh tra của nó qua tận nước mình vô nhà máy cả chục lần khảo sát, hay nồn sản phải có Global G.A.P, HACCP, ISP… nên chuyện nó nhận rác ngược lại là không thể.
Công ty con từng nhập 1 lô hàng từ Italia như vậy đó dượng, nó nói dàn cấp đông IQF, có 1/3 giá thị trường, lại cho nợ 6 tháng, ban giám đốc con nghĩ chả sao. Dù gì thì cũng giữ tiền của nó, có gì đâu mà sợ. Lúc hàng về cảng, mở ra toàn thấy ắc quy cũ với mấy acid độc hại, phải đem đi tiêu hủy. Cả nước mình chỉ duy nhất công ty Holcim ở Kiên Giang là có khả năng đốt bỏ các chất thải này, nhưng cũng tốn tiền lắm dượng. Nên làm ngoại thương, phải giỏi thật sự và phải có tâm sáng mới không bị mắc mưu tụi nước ngoài. Con cứ đọc báo ở cảng biển nước đang phát triển như Campuchia, Bangladesh, Indonesia… hàng ngàn container chứa rác thải độc hại vô chủ nằm la liệt, tái xuất thì họ (chủ hàng cũ,shipper) không lấy.
Cái con lên mạng đọc tài liệu, bổ sung thêm Rào Cản Kỹ Thuật nữa, phải đạt tiêu chuẩn môi trường như vầy vầy…thì mới đủ điều kiện tham gia đấu thầu. Có 2 nhà thầu, một Trung Quốc, một Hàn Quốc sẽ bị loại nếu con đưa công khai tiêu chuẩn này ra, vì thiết bị của họ sản xuất ở thập niên 80, cũ quá rồi họ không muốn vứt bỏ thì bán qua nước mình kiếm ít tiền. Tối qua, đại diện của 2 công ty này tự tìm đến nhà trọ của con, họ đặt vấn đề là trích cho con % nếu con không đưa rào cản này vào quy trình đấu thầu. Nếu con đồng ý, thì đủ tiền mua 1 cái Villa bên cạnh nhà dượng.
Nhưng con đã từ chối. Con có quyền chọn sự thanh cao phải không dượng. Mình làm đúng lương tâm thì ăn ngon ngủ yên, đời vậy chẳng sướng hay sao. Tụi nó thấy con từ chối, nó nghĩ là con đòi % cao hơn nên lại hẹn tối nay gặp nữa. Con bực mình quá báo cáo luôn với hội đồng quản trị là có thằng đó vậy đó rồi tắt máy, đổi sim luôn, chỉ ban giám đốc biết số mới.
Khoe với dượng chút. Từ một kỹ sư bình thường, tốt nghiệp xong, bạn bè con ở lại Sài Gòn hết, chỉ có mình con về tận dưới này để làm. Sau 4 năm con lên làm kỹ sư trưởng, lương thưởng cũng hai mươi mấy chai 1 tháng. Từ đứa
tiếng Anh lõm bõm, bữa này con có thể giao tiếp lưu loát với các khách hàng đến thăm nhà máy hay các nhà cung cấp đến bảo hành máy móc thiết bị. Tối nào con cũng tới nhà một thầy giáo dạy tiếng Anh cấp 3 ở thị trấn để luyện, nên sếp hay cho con đi nước ngoài tham dự hội chợ thủy sản, đến nay đã đi được 5 nước rồi. Con cũng chơi tennis vào 3 buổi tối trong tuần nên khoẻ mạnh tráng kiện đẹp trai vô cùng.
Con cũng đã tích lũy được mấy trăm triệu và có mua được miếng đất nhỏ. Con làm thêm chắc 2 năm nữa là cất được cái nhà rồi cưới vợ. Con sẽ giàu có 1 cách lương thiện, con hứa với dượng như vậy. Bữa nào con lên Cần Thơ chơi, nếu dượng cho con gặp thì con sẽ tặng dượng một giỏ tôm càng xanh ăn lấy thảo.
Trong công ty con cũng có mấy bạn bên phòng vật tư, phết phẩy ghê lắm, ra chợ mua 500 đồng hành, trước khi đứng lên nó cũng giật thêm 1 quả ớt bỏ vào túi. Điện thoại email cứ lén lén lút lút, đi đứng chẳng còn hiên ngang gì. Con nhìn cái mặt của nó mà con ghét quá. Dượng ơi, mình có nên trề môi khinh bỉ mấy đứa đó không dượng? ”.
Tony trả lời: Viết gì dài dữ vậy anh Hai. Người ta chọn cách sống thế nào cũng kệ người ta, họ muốn được người khác tôn trọng thì họ sống tử tế. Họ muốn được người khác yêu thương thì họ phải cho đi. Họ muốn bị coi thường khinh khi thì họ sống kiểu chụp giật. Mình thanh cao thì mình sướng tâm, đẳng cấp, nhìn xuống họ vì mình ở trên, một lé vồ (level) khác.
Khinh hay không, tùy con, Nhưng đừng có trề môi. Nó ghét nó quánh sưng vù lên thì hết đẹp.
quanly 
